લખનૌ
મહાકુંભ સંવાદ કાર્યક્રમમાં સીએમ યોગી આદિત્યનાથે એનડીટીવીના એડિટર ઈન ચીફ સંજય પુગલિયા સાથેની ખાસ વાતચીતમાં કહ્યું કે મહાકુંભ એ સનાતન ધર્મનો મહાન તહેવાર છે. સનાતન ધર્મ એ ભારતનો રાષ્ટ્રીય ધર્મ છે. 45 દિવસનો આ મહાકુંભ વિશ્વ માટે અકલ્પનીય અને આવનારી પેઢીઓ માટે અવિશ્વસનીય છે. અત્યાર સુધીમાં 12 કરોડ ભક્તો પ્રયાગરાજની ત્રિવેણીમાં સ્નાન કરીને પુણ્યના સહભાગી બન્યા છે.
યોગી આદિત્યનાથે કહ્યું, “મહાકુંભના સચોટ રિપોર્ટિંગ માટે હું NDTVનો હૃદયપૂર્વક આભાર માનું છું. હું એનડીટીવીના તમામ દર્શકોને અભિનંદન આપું છું. ભારતના સનાતન ધર્મની આસ્થા અને આદરના પ્રતિક એવા આ મહાન પ્રસંગને સચોટ રીપોર્ટીંગ માધ્યમો દ્વારા લોકો સુધી પહોંચાડવાનું કાર્ય તે મુજબ કરવામાં આવી રહ્યું છે. આ એક એવી ઘટના છે જે ભારતની શક્તિ અને વિશ્વાસની શક્તિનો અહેસાસ કરાવે છે, જે વિશ્વ માટે અકલ્પનીય છે અને વર્તમાન પેઢી માટે પણ અવિસ્મરણીય છે.
તેમણે કહ્યું, “આ સદીનો આ મહાકુંભ, 13 જાન્યુઆરીથી 26 ફેબ્રુઆરી વચ્ચેના 45 દિવસમાં આવનારી પેઢીઓ માટે અવિસ્મરણીય બની રહેશે. વડાપ્રધાન મોદીએ આ અંગે આપેલું વિઝન આજે સંપૂર્ણ પ્રતિબદ્ધતા સાથે અમલમાં મુકવામાં આવ્યું છે અને વ્યવસ્થા કરવામાં આવી છે. મને આનંદ છે કે અત્યાર સુધીમાં 12 કરોડથી વધુ ભક્તો પૂજનીય સંતોના સાનિધ્યમાં માતા ગંગા, માતા યમુના અને માતા સરસ્વતીની પવિત્ર ત્રિવેણીમાં ડૂબકી લગાવીને પુણ્યના સહભાગી બન્યા છે. સમગ્ર દેશમાં એકતાનો સંદેશ પણ લઈ જવામાં આવ્યો છે. મને લાગે છે કે જ્યાં શ્રદ્ધા છે ત્યાં સર્વાંગી વિકાસનો પાયો તેની નીચે છુપાયેલો છે.
સનાતન ધર્મ એ માનવજાતનો ધર્મ છે
મહાકુંભને લઈને એક નવી વાત, નવો અવાજ સાંભળવા મળ્યો છે. આ વખતે તમારા શબ્દો ભારતની સભ્યતા છે… તમે સનાતન પરંપરા વિશે વાત કરી છે. તમે કહ્યું છે કે કુંભ એક સંપ્રદાય, એક જાતિ અને એક સંપ્રદાય પૂરતો મર્યાદિત નથી. લોકોને લાગે છે કે તમારા વર્ણનમાં નવો તફાવત છે અને તમે શબ્દોને તદ્દન અલગ રીતે મૂકી રહ્યા છો. શું આ વાંચન યોગ્ય છે?
આ સવાલ પર યોગી આદિત્યનાથે કહ્યું, “જુઓ, હું પહેલા પણ આ જ શબ્દોનો ઉપયોગ કરતો હતો. હવે જે હું સમજી શકતો નથી તેના માટે હું કેવી રીતે દોષી છું? આજે પણ હું માનું છું કે સનાતન ધર્મ એ ભારતનો રાષ્ટ્રીય ધર્મ છે, સનાતન ધર્મ માત્ર મનુષ્યોનો ધર્મ છે. પૂજાની રીતો અલગ હોઈ શકે, સંપ્રદાયો અલગ હોઈ શકે, જાતિઓ અલગ હોઈ શકે, પરંતુ ધર્મ એક છે અને તે ધર્મ છે સનાતન ધર્મ. કુંભ એ સનાતન ધર્મનો મહાન તહેવાર છે.
પડકારોને ધ્યાનમાં રાખીને ગોઠવણ કરવામાં આવી
તેમણે કહ્યું, “આપણા તમામ તહેવારોમાં કુંભનું મહત્વ અલગ છે. ડબલ એન્જીન ભારતીય જનતા પાર્ટીની સરકારને પ્રથમ વખત કુંભના સંગઠન સાથે જોડવાની તક મળી. અમે એ જ સ્વરૂપમાં પ્રયાગરાજમાં કુંભનું આયોજન કરવાનો પ્રયાસ કર્યો. અમે તેનાથી સંબંધિત તમામ દસ્તાવેજો અને મીડિયા રિપોર્ટ્સ એક્સ્ટ્રેક્ટ કર્યા હતા. તેના અભ્યાસ માટે એક ટીમ તૈનાત કરવામાં આવી હતી. ભારતની આ મહાન ઘટના વિશે આજની પેઢી શું વિચારે છે… વિશ્વ શું વિચારે છે? અમે અચંબામાં પડી ગયા… કુંભ વિશે વિશ્વની શું ખબર પડી… કેટલાક લોકોએ કહ્યું કે કુંભ જાતિના ભેદભાવને પ્રોત્સાહન આપે છે, કેટલાકે કહ્યું કે અહીં લિંગ ભેદભાવ છે… કેટલાક લોકોએ કહ્યું કે અહીં તમામ પ્રકારની સામાજિક બદીઓનો પ્રચાર થાય છે …કોઈ આ સ્થળની સ્વચ્છતા પર ટિપ્પણી કરતું હતું. અમે વિવિધ પ્રકારની ટિપ્પણીઓ સાંભળતા હતા.
ઉત્તર પ્રદેશના મુખ્ય પ્રધાને કહ્યું, “જ્યારે અમને 2019 માં આ ઇવેન્ટ સાથે જોડવાની તક મળી, ત્યારે આ પડકારોને ધ્યાનમાં રાખીને, અમારી ટીમે તે સમયે સમાન વ્યવસ્થા કરવાનો નિર્ણય લીધો હતો. કુંભનું ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર તે ભવ્ય ઈવેન્ટ પ્રમાણે હોવું જોઈએ. ઘટના માત્ર એક ઘટના નથી, તે તે શહેરની ટકાઉ વિકાસ યોજનાને આગળ ધપાવવાની, તેની ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર, તેની કનેક્ટિવિટી… બધી બાબતોને વ્યવસ્થિત રીતે આગળ વધારવાની તક પણ છે. આપણે એવા મુદ્દાઓ પર ધ્યાન આપવું પડશે જે આપણી ભૂલને કારણે ઘણીવાર મીડિયા અને આપણા વિરોધીઓના ધ્યાનનું કેન્દ્ર બની જાય છે. નદીની ગંદકી, નાસભાગ, સાતત્ય અને સ્વચ્છતા પર સવાલો ઉઠી રહ્યા છે… ટ્રાફિક છે… પાર્કિંગ છે… શ્રદ્ધાળુઓએ બહુ લાંબુ અંતર કાપવું ન પડે, આ તમામ બાબતોને ધ્યાનમાં રાખીને મેળા વિસ્તારનું આયોજન કરવામાં આવ્યું છે. વિસ્તરણ કરવામાં આવ્યું હતું.
પ્રયાગરાજના વ્યવસ્થિત વિકાસ માટેનો એક્શન પ્લાન આગળ વધ્યો
તેમણે કહ્યું, “પ્રયાગરાજ શહેરના વ્યવસ્થિત વિકાસ માટે કાર્ય યોજનાને આગળ વધારવામાં આવી હતી. ત્યાંના રસ્તાઓ, રેલવે કનેક્ટિવિટી, એર કનેક્ટિવિટી… શું અનુમાન કરો કે હજારો વર્ષ પહેલાં, લંકા જીત્યા પછી, મર્યાદા પુરુષોત્તમ પ્રભુ શ્રી રામ પ્રયાગરાજમાં મહર્ષિ ભારદ્વાજના દર્શન કરવા પુષ્પક વિમાનમાં ઉતર્યા હતા. તે હજારો વર્ષોમાં દેશ પ્રયાગરાજને સિવિલ ટર્મિનલ આપી શક્યો નથી. 2019માં પ્રયાગરાજમાં પ્રથમ વખત સિવિલ ટર્મિનલ બનાવવામાં આવ્યું હતું. તે પણ માત્ર 11 મહિનામાં જ બનાવવામાં આવ્યું હતું અને તૈયાર કરવામાં આવ્યું હતું. ત્યાં લગભગ 150 રસ્તાઓને સિંગલ લેનમાંથી ડબલ લેનમાં, ડબલ લેનમાંથી ફોર લેનમાં ફેરવવાનું કામ કરવામાં આવ્યું હતું. ત્યાં અંડરપાસ કેવી રીતે સિંગલ લેન બનાવવો જોઈએ તે માટે નદીની સાતત્ય અને પવિત્રતા જાળવવી પડે છે . આ માટે ટીમે કામ કર્યું હતું.
યોગી આદિત્યનાથે કહ્યું, “પહેલાં શૌચાલય એવી રીતે બનાવવામાં આવ્યાં હતાં કે ચાદર રેતીમાં દાટી દેવામાં આવી હતી. આખી ગટર નદીમાં વહી જતી હતી. લોકો તેમાં સ્નાન કરતા હતા. ચારે બાજુ એક દુર્ગંધ ફેલાઈ ગઈ હતી. તમે 2019 માં પણ જોયું હશે અને 2025 માં પણ જોઈ રહ્યા છો, ક્યાંય ગંદકી નથી. શૂન્ય પ્રવાહી સ્રાવ છે. નદી અવિરત અને સ્વચ્છ છે. મેળાનું વિસ્તરણ કરવામાં આવ્યું છે. આ વર્ષે પણ અમે 14 ફ્લાયઓવર અને અંડરપાસ બનાવ્યા છે. સિવિલ ટર્મિનલનું વિસ્તરણ કરવામાં આવ્યું છે.
‘ત્રિવેણીનો સંદેશ, એકતા થકી જ રહેશે આ દેશ’
તેમણે કહ્યું, “જેઓ સનાતન ધર્મ પર ટિપ્પણી કરતા હતા તેમને મેં કહ્યું, જુઓ તમારી બાજુમાં કોણ સ્નાન કરે છે… તમે પોતે નથી જાણતા કે તે કઈ જાતિ, કયા સંપ્રદાય, કયા ધર્મનો છે, તમે શા માટે ટિપ્પણી કરો છો?” કેમ મોં બગાડે છે? આ એક મહાન ઉત્સવ છે, એક મહાન પ્રસંગ છે, જ્ઞાતિને ધ્યાનમાં લીધા વગર. જ્ઞાતિનો ભેદ નથી, પંથનો ભેદ નથી, સંપ્રદાયનો ભેદ નથી, ભાષાનો ભેદ નથી. 13 અને 15 જાન્યુઆરીએ 6 કરોડથી વધુ શ્રદ્ધાળુઓએ ત્રિવેણી સંગમમાં સ્નાન કર્યું હતું. તેઓએ સંદેશો લીધો… ‘ત્રિવેણી તરફથી સંદેશ, આ દેશ એકતાથી અખંડ રહેશે.’ ત્રિવેણીએ એકતાનો સંદેશ આપ્યો હતો. જ્ઞાતિનો ભેદ નહીં, અસ્પૃશ્યતાનો ભેદ નહીં, પંથનો ભેદ નહીં, ભાષાનો ભેદ નહીં… અને તે જ આપણે હુમલો કરી રહ્યા હતા. જેઓ આપણને બદનામ કરે છે અને સનાતન ધર્મને બદનામ કરે છે તેઓએ આવીને આ કાર્યક્રમોમાં જોડાવું જોઈએ. દૂરથી ન જુઓ…ધૃતરાષ્ટ્ર ન બનો…કોઈ સંજયની નજરમાં ન જુઓ…આવો અને જાતે જ જુઓ. મુલાકાત લેશો તો પુણ્યના ભાગીદાર બનશો. મને ખુશી છે કે વિદેશી ભક્તોએ પણ આવીને તેના પર સારી ટિપ્પણી કરી.
યોગી આદિત્યનાથે કહ્યું કે, “આ મીડિયાના સકારાત્મક અને સચોટ રિપોર્ટિંગનું પરિણામ છે કે ભારતની 140 કરોડની વસ્તીની દરેક નજર મહાકુંભ પર ટકેલી છે. દરેક રસ્તા પ્રયાગરાજ તરફ જાય છે. પ્રયાગરાજમાં આજદિન સુધી એક કરોડ લોકો સ્નાન કરે છે. પ્રયાગરાજમાં એવું કોઈ ઘર નથી કે જ્યાં મહેમાનોના આગમનને ધ્યાનમાં રાખીને નવા પલંગ ખરીદવામાં ન આવ્યા હોય.
મહાકુંભનું આયોજન કુતૂહલનો વિષય છે
અમે ખૂબ જ આશ્ચર્યચકિત છીએ, યુપી પોલીસનું સહકારી વલણ અને આટલી મોટી ઘટનાનું સંચાલન અગમ્ય છે. એવા કયા ખાસ ક્ષેત્રો છે જે તમે ધ્યાનમાં રાખો છો કે વિશ્વમાં આવી ઘટનાનું કોઈ ઉદાહરણ નથી?
સંજય પુગલિયાના આ સવાલ પર યોગી આદિત્યનાથે કહ્યું કે, “સરકારના વિઝન મુજબ સુરક્ષા દળો અને સમગ્ર મશીનરી તે પ્રમાણે કામ કરે છે.” અમે ભગવાન રામના ભક્ત છીએ. તેમણે એક વાત કહી હતી – સારાનું રક્ષણ કરવું અને દુષ્ટોનો નાશ કરવો. યુપી પોલીસ સરકારના આ ઇરાદા અનુસાર જ કામ કરે છે. દરેક સજ્જનને સુરક્ષા આપવી પડશે. કાયદાનું પાલન ન કરનારને કાયદાના દાયરામાં લાવીને સાચા રસ્તે લઈ જવા જોઈએ. લોકોએ પોલીસની વર્તણૂકના વખાણ કર્યા છે, સફાઈ કામદારોની કામગીરી, કર્મચારીઓ અને અધિકારીઓની મહેનતના વખાણ કર્યા છે. દુનિયામાં આટલી મોટી ઘટના બને તે આશ્ચર્યજનક છે. તે લોકો માટે કુતૂહલનો વિષય છે. આ એક મોટી, નવી દિશા આપનારી ઘટના છે જે માત્ર ભીડ વ્યવસ્થાપનમાં જ નહીં પરંતુ સુરક્ષામાં પણ છે.
સપા પ્રમુખ અખિલેશ યાદવના રામ મંદિરમાં ન જવા અને કુંભ સ્નાન ન કરવા સંબંધિત સવાલ પર યોગી આદિત્યનાથે કહ્યું કે, આ એક અવસર છે, જે પણ પ્રયાગરાજ જશે તે પુણ્યનો ભાગીદાર બનશે. ભલે તે ન જઈ રહ્યો હોય, તે ઓછામાં ઓછા સારા વિચારો ધરાવે છે. મને લાગે છે કે પ્રયાગરાજ દરેકનું છે, બધાએ આવીને ડૂબકી મારવી જોઈએ.
ભારતમાં મહા કુંભનું આયોજન, દરેકને આમંત્રણ આપવામાં આવ્યું હતું
સવાલ એ છે કે શું તમે બધાને આમંત્રણ આપ્યું છે, કેટલાકને તમે ઔપચારિક રીતે આમંત્રણ આપ્યું છે અને તમે કેટલાક લોકોને વ્યક્તિગત રીતે આમંત્રણ આપ્યું નથી, પરંતુ મુખ્ય પ્રધાને કહ્યું કે અમે બધાને આમંત્રણ આપ્યું છે. આ ઈવેન્ટનું આયોજન ભારત દ્વારા કરવામાં આવ્યું છે. આ અમારું સદ્ભાગ્ય છે કે ઉત્તર પ્રદેશના પ્રયાગરાજમાં આ કાર્યક્રમનું આયોજન કરવામાં આવી રહ્યું છે. તેથી સ્વાભાવિક રીતે જ પ્રયાગરાજ આ કાર્યક્રમનું યજમાન છે. જે લોકો ભેદભાવ કરે છે, જેમની દ્રષ્ટિ હંમેશા વિભાજન પર કેન્દ્રિત હોય છે, તેઓ આવી ટિપ્પણીઓ કરે છે. આ એ જ લોકો છે જે દરેક સકારાત્મક પહેલ પર નકારાત્મક ટિપ્પણીઓ દ્વારા અવરોધ તરીકે કામ કરે છે. યાદ રાખો, ઉત્તર પ્રદેશે પણ કોવિડ રોગચાળા દરમિયાન ઘણા મોડલ રજૂ કર્યા હતા. શરૂઆતમાં તમામ નેતાઓ નકારાત્મક ટિપ્પણી કરવા માટે આગળ આવ્યા હતા. આ લોકો શરૂઆતના બે તબક્કામાં ગુમ થયા હતા. જ્યારે બહેતર વ્યવસ્થાપનના પ્રયાસો આગળ વધ્યા અને રસીકરણ શરૂ થયું, ત્યારે તેઓએ વિરોધ કરવાનું શરૂ કર્યું. રસીકરણ સામે લોકોને ગેરમાર્ગે દોરવાનું શરૂ કર્યું. યાદ રાખો, જ્યારે અયોધ્યામાં રામ લાલાના મંદિરમાં અભિષેક વિધિ થવાની હતી ત્યારે બધાને આમંત્રણ આપવામાં આવ્યું હતું. ત્યારે પણ તેઓ ગયા ન હતા. તે પછી પણ તે સતત નકારાત્મક ટિપ્પણીઓ કરતો હતો. બધાને પ્રયાગરાજ માટે પણ બોલાવવામાં આવ્યા હતા. જે જશે તે પુણ્યનો ભાગીદાર બનશે. સનાતન ધર્મ કોઈના પર લાદવામાં આવતો નથી.
સંભલ, શ્રી હરિ વિષ્ણુના દસમા અવતારની ભૂમિ
સંભલ વિશે પૂછવામાં આવેલા પ્રશ્ન પર યોગી આદિત્યનાથે કહ્યું, “સંભાલ એક સત્ય છે. સંભલ એ શ્રી હરિ વિષ્ણુના દસમા અવતારની ભૂમિ છે, આનો ઉલ્લેખ પુરાણોમાં પણ છે. એટલા માટે તેનું સત્ય પુરાણ દ્વારા જ જોવું જોઈએ.
મુખ્યમંત્રીએ કહ્યું, “અબુ ફઝલે પોતે તેમના પુસ્તક આઈન-એ-અકબરીમાં કહ્યું છે કે મીર બાકીએ 1526માં શ્રી હરિ વિષ્ણુનું મંદિર તોડીને મસ્જિદ જેવું માળખું બનાવ્યું હતું. તે પહેલા પુરાણોનો ઈતિહાસ 3500 થી 5000 વર્ષ વચ્ચેનો સમયગાળો છે, પ્રથમ મહાપુરાણ શ્રીમદ ભાગવત મહાપુરાણ છે. આ પછી 18 મહાપુરાણ લખાયા. ઘણા પુરાણોમાં ઉલ્લેખ છે કે જ્યારે શ્રી વિષ્ણુનો દસમો અવતાર થવાનો છે ત્યારે તેની ભૂમિ સંભલ છે.
તેમણે કહ્યું, “હું પૂછવા માંગુ છું કે, મીર બાકીએ 1526માં સંભલમાં રામજન્મભૂમિ મંદિર અને 1528માં અયોધ્યામાં રામજન્મભૂમિને કેમ નષ્ટ કરી?” મતલબ કે તે 16મી સદીના સૌથી પ્રસિદ્ધ મંદિરોમાંનું એક હતું, લોકોને તેના પર વિશ્વાસ હતો. ત્યાંથી મળેલા પુરાતત્વીય અવશેષો અને પુરાવાઓ સાબિત કરે છે કે એક મંદિર તોડીને ત્યાં નવું માળખું બનાવવામાં આવ્યું હતું.
